Płyta główna jest podstawową częścią komputera i odpowiada za wiele procesów. Czasami konieczne okazuje się jej sprawdzenie i uzyskanie informacji o wszystkich parametrach, np. gdy chcemy wymienić inne ważne komponenty. Jak to zrobić? Czy jest to bardzo skomplikowane? W naszym artykule znajdziesz wszystkie niezbędne porady.
Co to jest płyta główna?
Wiele osób pyta: Jak sprawdzić, jaką mam płytę główną w komputerze? Jednak przed znalezieniem odpowiedzi warto dowiedzieć się, za co odpowiada wspomniany element i dlaczego jest tak istotny. Na płycie głównej osadzone są inne podzespoły: Pamięć operacyjna, procesor, karty rozszerzeń, napęd optyczny czy dysk twardy. To od niej w dużej mierze zależy, jak wydajny okaże się komputer, gdyż wszystkie komponenty muszą być do niej dopasowane. Z tego względu należy dobrze przemyśleć, jaka płyta główna znajdzie się wewnątrz naszego urządzenia.
Płyta główna to obwód drukowany i baza, która odpowiada za komunikację pomiędzy kartą graficzną, procesorem, dyskiem twardym i innymi podzespołami. Bez tego elementu komputer byłby po prostu zbiorem różnych części, które nie działają. Wyróżnia się dwa podstawowe elementy budowy płyty głównej: Mostek północny i mostek południowy. W tym pierwszym znajdują się układy sterujące pamięcią oraz szybką magistralą PCI Express, komunikuje się on z procesorem. Mostek południowy odpowiada za łączność z pozostałymi podzespołami, m.in. urządzeniami peryferyjnymi. Początkowo na płycie głównej zamierzano umieszczać minimalną ilość elementów, które byłyby niezbędne do funkcjonowania systemu (to ustalenia firmy IBM z lat 80.). Jednak za sprawą rozwoju technologicznego części te stały się rozbudowanymi platformami. To ich uszkodzenie często jest przyczyną awarii komputerów, dotyczy to także laptopów (w ich przypadku naprawa bywa bardzo kosztowna). Warto wiedzieć, jak sprawdzić płytę główną, czy jest sprawna, aby potwierdzić lub wykluczyć poważną usterkę urządzenia.
Jak sprawdzić płytę główną, czy nie jest uszkodzona?
Kiedy płyta główna ulegnie awarii, można zauważyć charakterystyczne objawy:
• Komputer uruchamia się, ale nie działa prawidłowo (sam się restartuje lub zacina),
• komputer nie uruchamia się,
• pojawia się niebieski ekran, inaczej błąd BSOD,
• kondensatory płyty głównej stały się wybrzuszone i spuchnięte,
• nie działają złącza HDMI i USB,
• na płycie głównej można zauważyć przepalenia, wyczuwalny jest też zapach spalenizny.
Do uszkodzenia tej części komputera dochodzi w różnych sytuacjach, najczęściej jest to skutek:
• Nadmiernego przegrzewania się urządzenia,
• wad fabrycznych komponentu,
• nieprawidłowego montażu podzespołów,
• przepięcia elektrycznego w sieci,
• uszkodzeń fizycznych, przykładowo zalania sprzętu.
Do awarii płyty głównej może dojść w wyniku nieprawidłowej eksploatacji komputera lub przez nieostrożność. Jednak zdarzają się przypadki, kiedy nie mamy tak naprawdę żadnego wpływu na tego typu usterkę. Jak sprawdzić, czy płyta główna działa? Jeśli podejrzewamy usterkę, konieczne jest odłączenie jej od komputera i podłączenie drugiej. Jeśli komputer będzie działać prawidłowo, prawdopodobnie to właśnie płyta główna uległa uszkodzeniu. Są sytuacje, kiedy czas reakcji jest bardzo istotny i można zapobiec poważnym awariom tego komponentu. Mowa tu np. o zalaniu komputera, wtedy trzeba jak najszybciej odłączyć go od źródła zasilania i zawieźć do serwisu. Sprawdzanie płyty głównej i upewnianie się, że to ona uległa awarii, nie jest trudne, jednak trzeba mieć drugi komponent, który podłączymy do komputera. Czasami możliwe jest naprawienie zepsutej części, ale trzeba mieć na uwadze, że niekiedy wiąże się to z bardzo dużym wydatkiem. Wówczas lepszym rozwiązaniem jest wymiana płyty głównej na nową.
Jak sprawdzić rodzaj płyty głównej?
Jeżeli planujemy zwiększyć wydajność komputera i wymienić poszczególne podzespoły na bardziej nowoczesne, najpierw trzeba dowiedzieć się, jak sprawdzić model płyty głównej. To koniecznie, gdyż wszystkie nowe części muszą być dopasowane do tego komponentu. Najłatwiejszym sposobem jest po prostu znalezienie opakowania po płycie i przeczytanie znajdujących się na niej informacji. Można też sięgnąć po dokument zakupu komputera, w którym powinna znaleźć się lista wszystkich znajdujących się w obudowie części. Jednak nie zawsze jest to możliwe, zwłaszcza jeśli mamy starszy sprzęt i pozbyliśmy się zbędnych naszym zdaniem dowodów zakupu. Jak wtedy sprawdzić płytę główną w komputerze? Możemy np. odłączyć urządzenie od zasilania, rozkręcić obudowę, znaleźć interesującą nas część i sprawdzić model. Nie dla wszystkich jest to łatwa metoda, ale są też inne, nieco mniej skomplikowane.
Kiedy pojawią się wątpliwości, jaką mam płytę główną, można skorzystać ze specjalnej komendy msinfo32. Wciskamy jednocześnie klawisze Start (logo Windows) oraz literkę ‘R’, wówczas na ekranie pojawi się okno ‘uruchamianie’. Wpisujemy hasło ‘msinfo32’, aby uzyskać podsumowanie systemu i szukamy podpunktów ‘producent płyty głównej’ i ‘model płyty głównej’. Możemy też wykorzystać nieco inny sposób. Wywołujemy okno ‘uruchamianie’ i wpisujemy komendę ‘cmd’. Wprowadzamy hasło ‘systeminfo’, a potem wyszukujemy podpunkty ‘system manufacturer’ oraz ‘system model’. To najczęściej polecana metoda, gdy pytamy: Jak sprawdzić, jaką mam płytę główną w systemie Windows 7?
Program do sprawdzania płyty głównej
W sytuacji, gdy zaczniemy zastanawiać się, jak sprawdzić, jaką mam płytę główną w systemie Windows 10 (lub starszej wersji) innymi metodami?, warto rozważyć instalację umożliwiającego to programu. Tego typu narzędzia zwykle są darmowe, nie zajmują dużo miejsca na dysku, a ponadto mają intuicyjny interfejs. Te najczęściej wybierane to:
• CPU-Z – umożliwia uzyskanie szczegółowych informacji nie tylko na temat płyty głównej, ale też innych podzespołów: Pamięci, chipsetu, a także procesora. Narzędzie jest bezpłatne i dostępne w dwóch wersjach: Instalacyjnej oraz portable (ta druga nie wymaga instalacji). Po uruchomieniu programu wystarczy znaleźć zakładkę dotyczącą płyty głównej i zapoznać się z umieszczonymi w niej danymi.
• Speccy – wyświetla szczegóły na temat różnych komponentów, w tym: Procesora, karty dźwiękowej, monitora czy napędu optycznego. Co więcej, narzędzie informuje nawet o temperaturze dysków twardych i rdzeni procesora. Speccy to darmowy program, ale w razie potrzeby można zdecydować się na bardziej rozbudowaną, płatną wersję (Professional).
• HwiNFO – często aktualizowane narzędzie, służące do sprawdzania danych dotyczących płyty głównej, jak i: Pamięci RAM, procesora, napędów, monitora, karty dźwiękowej czy portów. Umożliwia ono też wykonanie prostego testu wydajności. Do wyboru mamy dwie wersje oprogramowania: Instalacyjną oraz portable.
Jak sprawdzić płytę główną w laptopie?
Aby sprawdzić model płyty głównej zamontowanej w laptopie, także możemy wykorzystać do tego komendę ‘msinfo32’ lub ‘cmd’. Jeżeli nie mamy odpowiednich narzędzi ani wiedzy, lepiej nie decydować się na samodzielne rozkręcenie obudowy, ponieważ w ten sposób możemy przypadkowo uszkodzić urządzenie (a dodatkowo stracić gwarancję producenta). Jeżeli pojawi się taka konieczność, możemy pobrać program do sprawdzania płyty głównej w laptopie, przykładowo jeden z wymienionych powyżej.
Naprawa czy wymiana płyty głównej – co jest lepsze?
W sytuacji, gdy płyta główna uległa awarii, zwykle mamy do wyboru dwa rozwiązania: Naprawę albo wymianę uszkodzonego komponentu na nowy. Przeważnie trudno jest jednoznacznie stwierdzić, która opcja jest lepsza, gdyż to zależy od wielu czynników. W przypadku awarii tego typu części najczęściej naprawia się układy KBC lub BGA. Wymaga to wiedzy oraz użycia specjalistycznych urządzeń, dlatego konieczne jest przekazanie komputera profesjonalistom. Może się zdarzyć, że koszt naprawy będzie znacznie wyższy niż zakup nowej płyty głównej. Naprawa nie jest wskazana, jeśli serwis oferuje nam krótką gwarancję na wykonaną usługę (przykładowo 3 miesiące) lub usterka dotyczy urządzenia mającego wiele wad fabrycznych. Na wymianę płyty głównej trzeba zdecydować się także wtedy, kiedy na rynku nie są już dostępne części zamienne do zepsutego komponentu.