Już od dłuższego czasu w Polsce prowadzone są dyskusje na temat głosowania przez Internet. Wiele osób uważa, że takie rozwiązanie znacząco ułatwiłoby przeprowadzanie wyborów prezydenckich, parlamentarnych czy samorządowych. Czy rzeczywiście byłoby to możliwe? Jakie są główne zalety i wady głosowania online?
Czy w Polsce można głosować przez Internet?
W wyborach prezydenckich i innych, jakie odbywają się w naszym kraju, obecnie nie możemy oddawać głosu przez Internet. Do wyboru są trzy sposoby:
• Poprzez pełnomocnika,
• bezpośrednio w lokalu wyborczym,
• drogą korespondencyjną.
Każda osoba, która chce wziąć udział w wyborach, musi zaznaczyć na karcie wyborczej ‘X’ przy wybranym przez siebie kandydacie. Kodeks wyborczy nie przewiduje, aby w naszym kraju odbywało się głosowanie przez Internet. Taką możliwość mają m.in. mieszkańcy Brazylii oraz Estonii. W drugim z wymienionych krajów już w 2000 roku przyjęto ustawę o dostępie obywateli do Internetu, a pierwsze prace dotyczące wdrożenia tzw. e-votingu rozpoczęto rok później. Po raz pierwszy wybory umożliwiające głosowanie online odbyły się w Estonii w 2005 roku. Co prawda wtedy na taką metodę zdecydowało się jedynie 2% wszystkich głosujących, jednak dwa lata później nastąpił przełom. W 2007 roku odbywały się wybory parlamentarne. Wówczas także możliwe było głosowanie internetowe, takie rozwiązanie wybrało ok. 30 tysięcy obywateli kraju. To pokazało, że zainteresowanie e-votingiem jest spore. Co ciekawe, w przypadku Brazylii, czyli jednego z najbardziej rozległych państw na świecie, głosowanie elektroniczne zapoczątkowano w 1982 roku. Przez wiele lat opracowywano rozwiązania, które miałyby zapobiec fałszowaniu głosów, w tym celu wprowadzono m.in. metody biometryczne. Brazylia ma duże doświadczenie w zakresie e-votingu i wiele krajów korzysta z jej pomocy. To np. Niemcy, Indie, Panama, Kostaryka, Stany Zjednoczone czy Honduras.
E-voting – jak to wygląda?
E-voting to forma oddawania głosów w wyborach, która wykorzystuje różne środki komunikacji elektronicznej. W tej metodzie dostępne są trzy możliwości:
• Głosowanie przez Internet – głosy oddaje się zdalnie za pomocą Internetu z dowolnej lokalizacji. Za ich przyjmowanie oraz przeliczanie odpowiada specjalny, komputerowy system wyborczy.
• Głosowanie wspomagane elektronicznie – systemy komputerowe są tutaj podstawowym narzędziem pozwalającym na przyjmowanie i zliczanie głosów. Niemniej jednak obywatele muszą pojawić się osobiście w lokalach wyborczych i użyć dostępnych tam komputerów.
• Elektroniczna wizualizacja wyników głosowania – oddawanie głosów odbywa się tradycyjnymi metodami, a system komputerowy to jedynie pomoc przy zbieraniu oraz wizualizacji wyników.
O e-votingu można mówić w przypadku dwóch pierwszych metod, choć wybory online często określane są też mianem i-votingu.
Głosowanie przez Internet – zalety
Zwolennicy głosowania przez Internet uważają, że ma ono kilka istotnych zalet. Przede wszystkim każdy obywatel może swobodnie oddać swój głos bez potrzeby odwiedzania lokalu wyborczego. Czasami bywa to kłopotliwe, dotyczy to w szczególności osób niepełnosprawnych czy seniorów. Trzeba też pamiętać, że są takie wybory, w których głosowanie przez Internet byłoby jedyną możliwością, aby wziąć w nich udział. Mowa tu o wyborach samorządowych, w których wybieramy członków organów samorządu terytorialnego, w tym wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. W ich przypadku nie możemy przepisać się do innej komisji wyborczej, znajdującej się np. w sąsiednim województwie. Swój głos musimy oddać na terenie gminy, w której jesteśmy zameldowani. Za sprawą opcji ‘głosuj online’ moglibyśmy bez przeszkód wziąć udział w wyborach, bez potrzeby dojeżdżania do określonego lokalu wyborczego (co czasami wymaga kilkugodzinnej podróży). Potrzebny byłby nam wówczas jedynie komputer PC lub inny sprzęt połączony z Internetem.
Oddawanie głosu online uważa się za nieco łatwiejsze niż organizowanie specjalnych środków transportu dla osób, które ze względu np. na stan zdrowia nie mogą samodzielnie dotrzeć do lokalu wyborczego. Mówi się też, że wybory przez Internet prawdopodobnie okazałyby się bardziej transparentne. Niezależnie od tego, czy wybieramy prezydenta kraju, członków Sejmu i Senatu, czy po prostu organów samorządu terytorialnego, zawsze pojawiają się wątpliwości na temat wiarygodnego liczenia głosów. Dobrze dopracowany system online mógłby rozwiązać tego typu problemy.
Głosowanie przez Internet mogłoby wzmocnić pozycję pojedynczego obywatela. Wiele osób nie bierze udziału w wyborach, tłumacząc, że ich głos nic by nie zmienił, a wyjście do lokalu wyborczego dodatkowo zajmuje za dużo czasu. Jeśli moglibyśmy głosować online, każdy z nas, niezależnie od wieku, płci czy miejsca zamieszkania, w kilka minut mógłby wziąć udział w wyborach i zyskać poczucie, że spełniamy swój obywatelski obowiązek. Nie bez znaczenia jest to, że głosowanie odbywające się przez Internet byłoby mniej kosztowne niż takie organizowane w tradycyjny sposób. Wynika to z braku potrzeby drukowania kart do głosowania czy szukania członków komisji wyborczych, którzy za pomoc w przeprowadzeniu głosowania otrzymują wynagrodzenie (kilkaset złotych).
Należy wspomnieć również o tym, że wybory odbywające się przez Internet mogłyby przyczynić się do wzrostu frekwencji. Standardowo do urn wyborczych chodzi od 40 do ok. 65% procent obywateli Polski. Co prawda to stosunkowo dobry wynik, ale w innych krajach frekwencja wyborcza przekracza nawet 90% (np. w Luksemburgu czy Belgii). Wprowadzenie głosowania online mogłoby sprawić, że chętniej bralibyśmy udział w wyborach, gdyż byłoby to wygodniejsze niż wyjście do lokalu i stanie w kolejce. Oczywiście dużo zależy też od rodzaju wyborów. W naszym kraju najchętniej wybieramy się do urn wyborczych po to, aby wybrać nowego prezydenta, najmniejszym zainteresowaniem zwykle cieszą się wybory samorządowe czy do Europarlamentu. Jednak po wprowadzeniu i-votingu wzrost frekwencji prawdopodobnie pojawiłby się we wszystkich przypadkach, tym bardziej że oddanie głosu zajmowałoby jedynie kilka minut.
Głosowanie przez Internet – wady
Pandemia koronawirusa, która wybuchła w 2020 roku, pokazała, jak wiele korzyści niesie za sobą możliwość załatwiania różnych spraw za pośrednictwem Internetu, bez potrzeby wychodzenia z domu. Dotyczy to również wyborów. Niemniej jednak głosowanie online ma zarówno swoje zalety, jak i wady. Przeciwnicy takiego rozwiązania przekonują, że powszechne stałoby się wówczas zjawisko ograniczenia z powodu cyfrowego wykluczenia. W naszym kraju wciąż jest wiele osób, które nie mają dostępu do Internetu, co oznacza, że nie mogłyby one oddać swojego głosu w wyborach w ten sposób. Istotne jest również opracowanie całego komputerowego systemu wyborczego tak, aby możliwa była szybka identyfikacja wyborców i weryfikacja, czy głosowanie jest tajne (wymaga tego Konstytucja). Nie jest to łatwe i wymaga sporo wiedzy oraz pracy. Za największą wadę głosowania przez Internet uznaje się ryzyko ataków hakerskich. Brak zachowania procedur bezpieczeństwa online powoduje, że coraz częściej słyszymy o utracie oszczędności przechowywanych na bankowych kontach, wyłudzeniach i wielu podobnych sprawach. Nie można wykluczyć, że urządzenie, z którego jest oddawany głos, nie stanie się celem cyberataku, gdyż hakerzy mogą bez trudu wykryć luki w systemie do głosowania online.
Wybory prezydenckie i inne organizowane online budzą wiele kontrowersji także ze względu na to, że nie można wykluczyć ryzyka manipulacji ze strony firm zarządzających oprogramowaniem wyborczym. Ponadto samo wprowadzenie systemu informatycznego wiązałoby się z bardzo wysokimi kosztami. Pojawiają się też opinie, że wprowadzenie w Polsce i-votingu utrudnia sama Konstytucja. Wynika z niej, że przeprowadzone w naszym kraju wybory muszą być: Powszechne, bezpośrednie i tajne. Trudno jest kontrolować, czy rzeczywiście zasada tajności głosowania byłaby zachowana, zwłaszcza że nie oddawalibyśmy głosów w lokalu wyborczym.
Kiedy będzie można głosować przez Internet w Polsce?
Dyskusja na temat e-votingu zawsze staje się głośniejsza tuż przed terminem wyborów, w szczególności prezydenckich i parlamentarnych. Jednak nawet specjaliści nie wiedzą, czy i kiedy możliwe będzie oddawanie głosów za pośrednictwem Internetu. Wprowadzenie takiego systemu musi być dobrze zaplanowane i trzeba zadbać o każdy szczegół, aby wszystko działało bez zarzutu. Konieczne jest też wyjaśnienie, jak głosować przez Internet, aby wszyscy obywatele mogli bez żadnych problemów wziąć udział w wyborach. Niemniej jednak coraz więcej osób uważa, że za sprawą e-votingu możliwy byłby wzrost frekwencji, a do tego właśnie powinna dążyć solidna demokracja. Poza tym żadna metoda oddawania głosów w wyborach nie jest idealna, każda ma nie tylko zalety, ale również wady. Warto więc dobrze zastanowić się nad e-votingiem lub ściślej i-votingiem i opracować procedury, za sprawą których wzięcie udziału w wyborach byłoby łatwiejsze.
Dodaj komentarz
0 KOMENTARZ